درآمدی کوتاه بر روزنامه نگاری آنلاین- جلسه اول

درآمدی کوتاه بر روزنامه‌نگاری آنلاین ـ جلسه اول 28/11/1385

متن حاضر از جزوه‌های کلاسی دکتر یونس شکرخواه است.

در نگاهی کلی ما با سه ماژول یا عرصه سروکار داریم:

News gathering     یا جمع‌آوری اخبار،

New processing     یا پردازش اخبار،

News distribution        یا توزیع و انتشار اخبار

1ـ News Gathering:

در دنیای واقعی (Real world) حوادث و رویدادهای زیادی رخ می‌‌‌دهد مانند حوادث طبیعی، حوادث ناشی از دخالت انسان و غیره، ما به عنوان یک خبرنگار و دست‌اندرکار رسانه باید از میان این رویدادها تعدادی را براساس معیارهایی (ارزش‌های خبری) برگزینیم و آنها را به دنیای رسانه بیاوریم. یعنی ما در این ماژول از Real world وارد دنیای رسانه (media) می‌شویم و رویدادها را رسانه‌ای می‌کنیم. این mediaها سه گروهند:

الف: printed media رسانه‌های چاپی مانند روزنامه ومجله

ب: Electronic media رسانه‌های الکترونیک مانند رادیو و تلویزیون

ج: Digital media مانند انواع حافظه‌ها، سی‌دی‌‌ها، فلاپی و کول دیسک

2ـ News Processing:

در این مرحله رویدادهای انتخاب شده توسط سردبیران پردازش می‌شوند.

3ـ News distribution:

همه مدیاها حامل محتوا هستند (Carrier of content). این Carrierها بر حسب نوع media متفاوتند، پس ما دراینجا با ماژول توزیع سروکار داریم.

* در printed media مرکب (جوهر) نقش carrier را به عهده دارد. در Electronic media سیگنال‌ها (signals) و در Digital media صفر و یک (01) این نقش را بر عهده دارند. نکته مهم دیگر این است که این محتوا باید به سطح رواج (currency) برسد. >در زبان‌شناسی coinage یعنی ایجاد کلمه جدید و بعد باید currency یعنی تداول پیدا کند.<

مالتی مدیا (Multimedia) هم از اینجا آغاز می‌شود که ما می‌خواهیم آن contentای که همیشه داشتیم تبدیل کنیم به صفر و یک، چون راحت‌تر است و آن سختی کار را ندارد. روزنامه‌نگاری آنلاین یک جور یاد گرفتن مدیریت دارایی‌های دیجیتال است. جوهره بحث ما این است که می‌خواهیم طی فرایندی digital media همه محتواها شامل متن، صدا و تصویر را به صفر و یک تبدیل کنیم زیرا شیوه دیجیتال بر خلاف دیگر mediaها قابلیت مدیریت بیشتری دارد.

یک بحث واژگانی

سه واژه روزنامه‌نگاری الکترونیک، روزنامه‌نگاری دیجیتال و روزنامه‌نگاری سایبر به عنوان واژه‌‌هایی معادل با روزنامه‌نگاری آنلاین به کار می‌روند. در اینجا توجه به دو نکته مهم است:

نخست اینکه واژه روزنامه‌نگاری خود ترکیبی نابجاست که از فرط تکرار و در نتیجه رواج در حوزه ادبیات ارتباطاتی ایران چاره از به کار بردن آن نداریم. دوم اینکه سه واژه معادلی فوق که برای روزنامه‌نگاری آنلاین مطرح می‌شوند، هیچکدام بیان‌کننده حوزه معنایی این تخصص نیستند زیرا:

Electronic journalism: واژه الکترونیک در علم ارتباطات به وسایل ارتباط جمعی رادیو و تلویزیون اشاره می‌کند در نتیجه این اصطلاح برای انتقال مفهوم روزنامه‌نگاری آنلاین مناسب نیست.

Digital journalism: هر چیزی که اطلاعاتش به صفر و یک تبدیل شده باشد دیجیتال است. در سی‌دی‌ ما محتوای دیجیتال داریم، در کول دیسک هم همین‌‌طور. این واژه نیز برای انتقال مفهوم روزنامه‌نگاری آنلاین مناسب نیست زیرا تا زمانی که حوزه دیجیتال به انتشار عمومی نرسیده باشد آن مفهوم را نمی‌رساند.

Online journalism: یعنی اطلاعات صفر و یک روی خط اینترنت وجود دارد و قابل دسترسی است.

اطلاعات مرکب (محتوای رسانه‌های چاپی) و سیگنال به راحتی تبدیل به صفر و یک می‌شوند اما آنلاین شدن آن نیاز به کار حرفه‌ای دارد. آنلاین مهارت‌ها و شکل‌های عرضه خودش را می‌خواهد.

Cyber journalism: سایبر ژورنالیسم شکل پیشرفته آنلاین ژورنالیسم است.

نوربرت وینر Norbert wiener ، پدر علم سایبرنتیک است. او می‌گوید بین آدم ـ آدم،
آدم ـ ماشین و ماشین ـ ماشین یک نوع بده بستان‌هایی وجود دارد. یک تبادل فید و فیدبکی
(feed & feedback) وجود دارد. وی می‌گوید هستی مجموعه‌ای از فیدبک‌های خستگی‌ناپذیر است.

مثلاً ما شماره به موبایل می‌دهیم و آن دستگاه شماره را می‌گیرد.

* قابلیت واکنش‌ ماشین و فعال بودن ماشین خودش سایبر است. سایبر بودن فیدبک‌ها مهم است و از تلاش user کم می‌شود. یعنی کاربر تلاشش به سمت صفر میل می‌کند. به این معنی که مخاطب با سهولت و سرعت به اطلاعات مورد علاقه‌اش دست می‌یابد، اما سیستم به سمت صد حرکت می‌کند، در واقع این سیستم است که بیشترین تلاش را می‌کند.اما در آنلاین user تلاشش زیاد است.

یک مثال برای روشن‌تر شدن مطالب بالا:

مثلاً شما یک پایان‌نامه‌ای دارید، اگر نوشتاری باشد می‌شود printed media، وقتی آن را بدهید روی سی‌دی بریزند می‌شود Digital media، وقتی آن را بیاورید و بگذارید در محیط آنلاین می‌شود Online journalism (روزنامه‌نگاری روی خط)، وقتی بدهید در تلویزیون بخوانند می‌شود Electronic journalism.

* برای نزدیک شدن ذهن به مفهوم سایبر، می‌توان به عنوان مثال به امکانات برخی از خدمات‌دهندگان ایمیل اشاره کرد در این نوع خدمات می‌توان پیام‌‌هایی را ذخیره کرد که در مقابل نامه‌های ارسالی (فید) بتوانند بازخورد مناسب (فیدبک) را بدون دخالت ارسال کنند.

ـ مثلاً من در مسافرتم در آمازون و هیچ دسترسی به وب ندارم، شما به من ایمیل می‌زنید، من قبلاً به دستگاه سپردم که به نامه‌های الکترونیکی شما به صورت اتوماتیک جواب بدهد: من در مسافرت هستم و به وب دسترسی ندارم یک هفته دیگر به نامه شما پاسخ خواهم داد. یا مثلاً به دستگاه می‌سپارید که من فقط می‌خواهم از همشهری آنلاین صفحات اقتصادی، سیاسی و حوادث را ببینم.

ـ ـ اگر ما بتوانیم Digital media،Electronic media  و Printed media را آنلاین‌‌ترش کنیم بهتر است.

مالتی مدیا می‌تواند در خدمت سایبر ژورنالیسم باشد که در آن صورت نیاز به امکاناتی چون پهنای باند و server بزرگ دارد.

برای آشنایی بیشتر این مقالات را مطالعه کنید:

مهارت‌های روزنامه‌نگاری آنلاین ـ همشهری آنلاین ـ ترجمه سالومه ابطحی
روزنامه‌نگاری آنلاین، انتظارات و واقعیت‌ها ـ همشهری آنلاین ـ ترجه معصومه کیهان
شیوه‌نامه: اخلاق و روزنامه‌نگاری آنلاین ـ همشهری آنلاین ـ ترجمه امید پارسانژاد